Święty Andrzej

Święty Andrzej – patron rybaków i podróżnych – poniósł śmierć męczeńską w czasie misji apostolskiej na terenie Grecji. Zgodnie z tradycją średniowieczną został przywiązany do krzyża o kształcie litery X, w języku greckim będącej pierwszą literą imienia Chrystus. Krzyż powszechnie nazywany krzyżem świętego Andrzeja, o łacińskiej nazwie crux decussata, stał się jego atrybutem. W przedstawieniach średniowiecznych Apostoł zwykle trzymał go w dłoni lub ustawiano go za plecami świętego.

Prezentowana figura o nieznanym pochodzeniu ukazuje nietypowy wariant wizerunku. Sylwetka świętego została upozowana na kształt samego atrybutu. Obszerna tunika, w górnej części zapinana na guziki i przewiązana w pasie grubym sznurem, w naturalnej konsekwencji uniesionych do góry ramion i szeroko rozstawionych nóg, rozpina się na wysokości brzucha a jej brzegi - w dolnej partii - rozchylają się na boki. Rzeźbę wyróżnia stylizacja głowy z precyzyjnie wyrzeźbioną fryzurą loków układających się rulonami spiral dookoła smukłej twarzy o pełnych ustach i dużych półprzymkniętych oczach. Podobny, naturalistyczny sposób opracowania modelunku szat i zbliżony typ wizerunku są charakterystyczne dla dzieł związanych z późnośredniowieczną twórczością Szczecina. Wyraźnie widoczne są podobieństwa do, znanych ze zdjęć archiwalnych: figury św. Jana z Grupy Ukrzyżowania ze Stargardu oraz płaskorzeźb ze scenami Pojmania i Ukrzyżowania św. Andrzeja z dawnych zbiorów rodziny von Borcków w Starogardzie Łobeskim. Były to dzieła warsztatu szczecińskiego, który wykonał również ołtarz pasyjny z Dąbia z około 1510–1520 roku.

Płasko opracowane, częściowo drążone odwrocie sugeruje pochodzenie figury Świętego Andrzeja z retabulum ołtarzowego.

Rzeźbę zobaczyć można na wystawie stałej Misterium Światła. Sztuka średniowieczna na Pomorzu.

Kinga Krasnodębska