Agresja IV

Zdzisław Jurkiewicz (1931–2012) to malarz, autor instalacji, obiektów i wierszy, którego twórczość wynikała z fascynacji biologią – zwłaszcza botaniką, a także fizyką, astronomią i kosmologią.

Ukończył Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej w 1956 roku. Z uczelnią tą związany był przez całe życie zawodowe – najpierw jako asystent, później kierownik Katedry Rysunku, Malarstwa i Rzeźby. Nie zajmował się czynnym projektowaniem architektury, łączył pracę dydaktyczną z własną twórczością. Wykładał teorię barw i kolor w architekturze, również rysunek i malarstwo. Współpracował z Jerzym Ludwińskim (1930–2000), wybitnym polskim krytykiem sztuki, autorem projektu Muzeum Sztuki Aktualnej i inicjatorem Galerii pod Moną Lizą we Wrocławiu. Wydarzeniem inaugurującym jej powstanie była indywidualna wystawa Jurkiewicza Wysoko. Intensywnie (1967). W 1970 roku został laureatem Nagrody Krytyki Artystycznej im. Cypriana Kamila Norwida, a w 1976 stypendystą Fundacji Kościuszkowskiej. Brał udział w takich wydarzeniach artystycznych jak Biennale w Sao Paulo (1974), Atelier 72 w Edynburgu i Présences Polonaises w Paryżu (1983).

Malarstwo Jurkiewicza z początku lat 60. XX wieku nawiązywało do amerykańskiego ekspresjonizmu i action painting, z europejskich twórców zachwycał się natomiast twórczością Pierre’a Soulages’a (1919–2022). W wywiadzie przeprowadzonym przez kuratora i krytyka sztuki Pawła Polita w 2002 artysta mówił: „(…) A więc fascynacja gestem, z drugiej strony, kiedy z bliska patrzyłem na te rozbryzgi farb, to mi się wydawały dość tanie. Ja chciałem być Amerykaninem, ale w gruncie rzeczy mam duszę Europejczyka, więc musiałem to jakoś cyzelować. I wtedy pojawiły się cykle takie jak Agresje i Inwazje. Uznałem, że nie mogę całkowicie rezygnować z jakości malarskiej. Generalne decyzje są takie, że obraz przelatuje np. z lewej ku prawej, ale malarstwo materii, kunsztowność, zabawa z farbą olejną, pewna jakość – dały tu znać o sobie. Zatrzymany w tych obrazach gest nie jest czysty i spontaniczny; jest w pewnym sensie zapatynowany, sterowany i wspomagany”.

Prezentowany obraz Agresja IV z 1965 roku należy do cyklu o tym samym tytule, który otrzymał nagrodę jury i Głosu Szczecińskiego podczas III Festiwalu Malarstwa Współczesnego w Szczecinie  w 1966.

Marlena Chybowska-Butler