Stettin I | Szczecin I

Friedrich Bernhardt (1894–1986) to jeden z najważniejszych lewicowych twórców i animatorów kultury w międzywojennym Szczecinie. Urodził się i wychował w berlińskiej dzielnicy Lichterfelde, wychował się w środowisku stołecznej inteligencji technicznej, między rzeźbami dziadka – Augusta Rudolfa Bernhardta, ucznia klasycysty Ernsta Rietschla. Jako 10-latek Friedrich przyłączył się do ruchu skautowskiego, który zarażał zamiłowaniem do przyrody, wycieczek krajoznawczych ze szkicownikiem w ręku, żeglarstwa czy alternatywnego stylu życia proponowanego przez ruch reformy. Edukację Bernhardta na studium przygotowawczym budowy okrętów politechniki charlottenburskiej przerwał wybuch I wojny światowej i służba w marynarce wojennej. Gdy stacjonował na Helgolandzie i we Flandrii został odkryty przez malarza frontowego Franza Eichhorsta,. Dzięki jego pomocy w latach 1916–1918 Bernhardt uczestniczył w kursie portretu i aktu prowadzonym przez Florimonda van Ackera w brugijskiej akademii. Równolegle Bernhardt, wróciwszy do szkoły ogólnokształcącej, otrzymał w Gandawie „wojenne” świadectwo maturalne (1918). Za poznanym w Brugii profesorem Ferdinandem Spieglem przeniósł się jednak do berlińskiej Państwowej Szkoły Artystycznej, gdzie w 1921 roku otrzymał dyplom nauczyciela rysunku. Poznał wówczas środowisko awangardowej Szkoły Gimnastyki Rytmicznej Jacques-Dalcroze’a w Hellerau pod Dreznem, w tym swoją przyszłą żonę – Karen Munk, z którą wziął ślub w 1923 roku w Szczecinie. Zamieszkali w domu na Pogodnie, gdzie urodzili się ich dwaj synowie. Od kwietnia 1922 roku Bernhardt pracował w szczecińskim Gimnazjum Realnym im. Friedricha Schillera, a niedługo potem także w Średniej Szkole Realnej im. Ottona von Bismarcka. Jako zaangażowany opiekun młodzieży i innowacyjny nauczyciel sztuki utworzył lokalny oddział młodzieżowego ruchu krajoznawczego, Wędrownego Ptaka (Wandervogel). W 1925 roku Bernhardt został przewodniczącym Grupy Okręgowej Pomorze w Związku Artystów Plastyków Rzeszy. Jego własną dojrzałość twórczą skatalizował udział w dwóch kursach Johannesa Ittena w lutym 1928 i marcu 1929 roku, zorganizowanych dla uczniów i sympatyków Szkoły Rzemiosł Artystycznych w Szczecinie. Znajomość z wykładającymi tam absolwentami Bauhausu, Kurtem Schwerdtfegerem i Elsą Mögelin, a także z kierującym placówką architektem Gregorem Rosenbauerem i wykładającym historię sztuki Walterem Riezlerem – dyrektorem Muzeum Miejskiego i teoretykiem Werkbundu – wzmocniła konstruktywistyczne impulsy w twórczości Bernaharda. Zaproponował im przyłączenie się do grupy Nowe Pomorze promującej awangardowe tendencje artystyczne w regionie. Na jej pierwszej wystawie w szczecińskim muzeum trwającej od 31 sierpnia do 28 wrzesnia 1930 roku Bernhardt zaprezentował pejzaż z tego okresu, Stettin I. Spotkały się tu zamiłowanie do motywów marynistycznych z nowym dla Bernhardta językiem geometrii. Szymon Piotr Kubiak