Stary Gołąb

Stary gołąb (1989) to jedna z kilkunastu grafik Ryszarda Szymańskiego (1955– ) znajdujących się w kolekcji MNS. Ptaki, ryby i postaci ludzkie są częstymi motywami ikonograficznymi wykorzystywanymi przez Szymańskiego. W pracach z czasu stanu wojennego w Polsce (1981–1983) pojawiają się jako poszarpane pióra ptasie, ekspresyjnie ukazane złowieszcze wrony, które nawiązują również do powołanej wówczas Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego – nazywanej potocznie wroną. Na prezentowanej grafice pojawia się jednak gołąb – znany symbol pokoju, pojednania i miłości. Ukazany pod postacią starego osobnika, zamkniętego w kwadratowej ramie, którego głowa wyłania się z mroku. Przywołuje na myśl starsze osoby przesiadujące w oknach, obserwujące toczące się wokół życie. Często samotne, mające swoje najlepsze lata życia za sobą. Jeszcze nie tak dawno, zanim internet i masowe media zawłaszczyły naszą prywatną przestrzeń, był to częsty widok. Dostrzegalna w tej pracy pewnego rodzaju nostalgia i spokój zawarta w ptasiej sylwetce ginącej w mroku, zakłócona zostaje przez spękane, niejednorodne tło wokół kwadratu-okna, które przywołuje skojarzenia burzliwej przeszłości kłębiącej się w oddali.

Osobą, która zainspirowała Szymańskiego, żeby zająć się sztuką zawodowo był Max Szoc (1937–1983), malarz, scenograf, poeta, wszechstronny animator kultury. Dzięki niemu Szymański najpierw chciał zostać konserwatorem sztuki, później miał przygodę z malarstwem, które niestety go rozczarowało. Doprowadziło jednak również do grafiki – warsztatowej, starych technik i technologii, z których artysta upodobał sobie najbardziej wklęsłodruk, do dziś pozostając mu wiernym.

Marlena Chybowska-Butler