
List do Emilii Ratz
1945-04-15
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Jest częścią kolekcji: Pamiątki rodziny Kramsztyków
Kalendarz Vademecum „Roche" Staś otrzymał najprawdopodobniej od ojca, Stefana Kramsztyka (1877–1943), który był znanym lekarzem chorób wewnętrznych oraz pediatrą. Kilkukrotnie pełnił również funkcję referenta w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej. Od 1918 r. zajmował m.in. osobliwie dziś brzmiące stanowisko „referenta do spraw polityki ludnościowej i higieny rasy”. Kalendarz, jako produkt reklamowy firmy „Roche”, opatrzony jest między innymi tablicą dawkowania leków czy informacjami na temat produktów firmy (skład, właściwości i działanie, wskazania). Szesnastoletni wówczas właściciel Vademecum potrafił jednak dostosować produkt do własnych potrzeb. Książeczka mieści w sobie zarówno wprawki młodego adepta rysunku (wykonane ołówkiem szkice żołnierzy, budynków czy zwierząt), próby pisma (gotyckiego, egipskiego – piktograficznego, a nawet klinowego), liczne równania matematyczne czy notatki z zakresu genealogii rodów królewskich (tablica genealogiczna królów Wielkiej Brytanii) oraz heraldyki (wraz z rysunkami). Wszystkie te przykłady świadczą zarówno o szerokich zainteresowaniach Stasia Kramsztyka, jak i jego talencie artystycznym.
W zbiorach Muzeum POLIN znajdują się także trzy zeszyty należące dawniej do Stanisława Gustawa Kramsztyka (łaciny, języka polskiego i historii). Staś prawdopodobnie prowadził je przebywając w sanatorium w Otwocku, gdzie leczył się na gruźlicę. Mimo, że zostały zapisane w 1939 roku, a więc krótko po rozpoczęciu II wojny światowej, wyglądają zupełnie tak, jakby ich właścicielem był współczesny 16-latek. Przyglądając się zeszytom Stasia Kramsztyka uświadamiamy sobie, że dzieci spoglądające na nas z czarno-białych fotografii niczym nie różniły się od nas. Tak samo, jak by bazgrały na marginesach i po okładkach, robiły niezwiązane z lekcją notatki czy zapominały zabrać ze sobą zeszytu do matematyki, przez co zmuszone były prowadzić równania w zeszycie do łaciny.
Staś Kramsztyk nie zdążył zapisać zbyt wielu stron w zeszycie, w którym prowadził notatki podczas nauki historii. Zawartość wystarcz jednak aby zobaczyć z jaką starannością chłopak prowadził zeszyt oraz jaki materiał akurat przerabiali. Lekcje o starożytnej Grecji i podbojach Aleksandra Wielkiego przywołują na myśl nasze własne doświadczenia, emocje i marzenia z czasów szkolnych. Skłaniają też do zadania sobie pytania, jakie odczucia towarzyszyły młodzieży szkolnej (której Staś Kramsztyk jest reprezentantem) u progu II wojny światowej. Czy ówcześni nastolatkowe w pełni zdawali sobie sprawę z nadchodzącego niebezpieczeństwa? Czy paraliżował ich strach? A może młodzi i niedoświadczeni życiowo ludzie upatrywali w wojnie raczej swego rodzaju przygody bagatelizując zagrożenie?
Dzięki notatkom zawartym w zeszycie do języka polskiego prowadzonym przez Stasia Kramsztyka, możemy dowiedzieć się jakie treści były podejmowane przez nauczycieli podczas omawiania poszczególnych lektur przez młodzież w październiku 1939 roku. Przyglądając się notatkom zrobionym przez właściciela zeszytu na temat „Lalki” Bolesława Prusa możemy dostrzec między innymi, że nauczyciel podjął ze swoimi uczniami problem emancypacji kobiet w lekturze. Kolejnym z omawianych przez Stanisława Kramsztyka dzieł Bolesława Prusa był „Faraon”, którego staszczenie także możemy odnaleźć w zeszycie. Na tekturowej okładce widzimy także zapisane pośpiesznie ołówkiem wprawki w zapisie czterech pieszych litery greckiego alfabetu (α alfa, β beta, γ gamma, ∆ < δ > delta). Z kalendarza, w którym Staś prowadził swoje osobiste notatki oraz szkice wiemy, że nauka różnych alfabetów była jedną z pasji chłopaka. Oprócz greki ćwiczył także w pismo egipskie (piktograficzne) oraz klinowe.
Marta Frączkiewicz
Autor / wytwórca
Rodzaj obiektu
materiał diarystyczny
Technika
pismo odręczne, rysowanie ołówkiem, druk
Tworzywo / materiał
tusz, grafit, tworzywo sztuczne, papier
Pochodzenie / sposób pozyskania
darowizna
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
Altman, Halina
1945-04-15
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Kramsztyk, Stanisław Gustaw
1930 — 1941
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Kern, Paulina
1939-08-25
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
odkryj ten TEMAT
Muzeum Narodowe w Szczecinie
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna
0/500
Używamy plików cookie, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Plikami cookie możesz zarządzać, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki internetowej. Więcej informacji w Polityce prywatności.
Używamy plików cookie, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Plikami cookie możesz zarządzać, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki internetowej. Więcej informacji w Polityce prywatności.
Zarządzaj plikami cookies:
Ten rodzaj plików cookies jest niezbędny do funkcjonowania serwisu. Możesz zmienić ustawienia swojej przeglądarki tak, aby je zablokować, jednak strona nie będzie wtedy działała prawidłowo.
WYMAGANE
Służą do pomiaru zaangażowania użytkowników i generowania statystyk na temat serwisu w celu lepszego zrozumienia, jak jest używany. Jeśli zablokujesz ten rodzaj cookies nie będziemy mogli zbierać informacji o korzystaniu z serwisu i nie będziemy w stanie monitorować jego wydajności.