Kyliks (Czara)

17.4 średn. max. bez uchwytów

Wilanowska czara to wyjątkowy w polskich kolekcjach przykład ceramiki produkowanej w Lakonii, której największym miastem była Sparta. Jest to przykład naczynia dosyć prostego, tańszego i bardziej popularnego niż wyrafinowane przedmioty z bardziej skomplikowaną dekoracją figuralną. Jednak wykonane na jego powierzchni zdobienia w kilku kolorach są bardzo interesujące. Wykonano je aż w pięciu barwach uzyskanych w różny sposób. Pojawiają się na nim – czerń, pomarańczowo-czerwony, biel, żółty i fioletowo- czerwony. Lekko pomarańczowa czerwień to kolor samej gliny, pozbawionej dodatkowej dekoracji, biel uzyskano dzięki pokryciu jej delikatną glinką w tym kolorze (angobą). Czerń stworzono dzięki firnisowi -  czyli specjalnej, oczyszczonej glince bogatej w żelazo. Jej kolor otrzymywano dzięki skomplikowanemu procesowi wypału. Uformowane naczynie pokrywano warstwą firnisu, a po wyschnięciu wstawiano do pieca. Najpierw wypalano je w atmosferze z dostępem tlenu, a po osiągnięciu odpowiedniej temperatury odcinano jego dopływ (zamykając otwory i być może dokładając mokrego drewna), dzięki czemu zawarte w glince tlenki żelaza ulegały redukcji i zmieniały kolor z czerwonego na czarny. Glinka ta także lekko się nadtapiała – nadając naczyniom połysk.

Kształt jaki reprezentuje czara produkowany był od połowy do końca VI w p.n.e. Czary lakońskie nawiązują swoim kształtem i dekoracją do wyrobów wcześniejszych, prawdopodobnie dostosowując się do wymagań zagranicznego rynku zbytu. Produkowano je w Lakonii głównie na eksport na przykład na tereny południowej Italii, skąd pochodzi bardzo wiele egzemplarzy znalezionych podczas prowadzonych wykopalisk.

Agnieszka Żuber, na podstawie badań W. Dobrowolskiego

„Wazy Greckie Stanisława Kostki Potockiego”, Warszawa 2007.